CHP Ankara Milletvekili Aylin Yaman Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki 2024 yılı bütçe görüşmelerinde; "Genel bütçenize bakacak olursanız ilk şey, ailenin korunması ve güçlendirilmesine 2022'de yaklaşık 2 milyar 264 bin lira. Ben geçmiş yılları da araştırdım, yaklaşık 1,5-2 milyar liralık artışlarla seyrederken 2023'te yaklaşık 3,8 milyar lira yani, bütçeyi sadık kalarak bitirecekken 2024'te bir anda 12 milyar liraya zıplatıyorsunuz. Bu bir yoksulluk göstergesidir, bir. Aynı zamanda, Genel Kurula getirdiğiniz Aile ve Gençlik Fonu'nu neden bu fonun içinde karşılamıyorsunuz da bu kadar artırarak ayrıca bir fon kullanıyorsunuz? Bu da bir merak konusu" dedi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve bağlı kuruluşlarının 2024 yılı bütçesi TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nunda görüşülüyor. CHP Grubu adına konuşan Ankara Milletvekili Aylin Yaman, özetle şunları söyledi:
"AİLE DESTEK PROGRAMIYLA 2024, 2025 VE 2026’DA DAHA AZ HANEYE ULAŞILMASI HEDEFLENİYOR. BU, YOKSULLUĞUN BİTİRİLECEĞİ ANLAMINDA MI"
"Bu bütçede özellikle dikkatinizi çekmek istediğim konu hedeflerin bu ilkeler doğrultusunda seçilmediği ve özensiz ve sonucun katma değer yaratmadığı hedefler görüyoruz maalesef. İlk programdan başlayacak olursak Ailenin Korunması Programı’na ait olarak burada, kendi bu kurduğunuz bütçedeki performans hedeflerini görüyorsunuz. İlk olarak 1’inci ve 2’nci maddede aile danışmanlık hizmetinden yararlanan kadın sayısı ve kişi sayısı; gayet güzel hedefler, kadının ayrı tutulması da takdir edilesi bir şey. Bakarsanız 2024, 2025 ve 2026’daki hedeflere, 2023’te gerçekleşmesi tahmin edilen 8 bin kadın varken 2024, 2025 ve 2026’da 5 bin 500 kadına aile danışmanlık hizmeti verilmesi planlandığı gözleniyor. Aynı şekilde, kişi sayısına baktığınızda 2023’ü yaklaşık 12 binle tamamlamayı öngörürken 2024, 2025 ve 2026’da 8 bin kişi hedeflenmiş. Aile Sosyal Destek Programı’yla ulaşılan hane sayısına bakacak olursak 2022’de 1 milyon 727 bin haneye ulaşılmış ve 2023’te 1 milyon 250 binle tamamlanması öngörülüyor. 2024, 2025 ve 2026’da daha az haneye ulaşılması hedefleniyor. Bu, yoksulluğun bitirileceği ve sosyal desteğe ihtiyaç olmayacağı anlamında mı?
"TOTAL OLARAK BÜTÜN ÜLKEDE, 8,5 MİLYONLUK 65 YAŞ ÜSTÜ İÇİN 40 BİN YATAK"
Şu anda Bakanlığınıza bağlı olan ve ağırlıklı büyükşehirlerde olan 169 huzurevinde yaklaşık 18 bin yatak kapasitesi mevcut. Son dönemde özellikle özel sektörde hızla artan 266 adet huzurevi bulunmakta ve yine devlettekine yakın -devlette 18 bin yatak- özel sektörde de 18 bin yatak kapasitesi... Zaten çarpıklık burada başlıyor. Bir de diğer grup olarak belirttiğimiz Milli Eğitim Bakanlığı’na ve belediyelere bağlı yaklaşık 3 bin yatak kapasiteli yaşlı bakım merkezi mevcut. Total olarak bütün ülkede, 8,5 milyonluk 65 yaş üstü için 40 bin yatak... 1,5 milyon tek başına yaşayan yaşlımız var ve bunun 70 bini 85 üstünde, bunlara gerçek anlamda yaşlı bakım gerekiyor. Biz bu 700 bin kişi için sadece 40 bin yatakla hizmet veriyoruz.
"ENGELLİ AYLIKLARI EN SON 2 BİN 700 KÜSURA ÇIKTI, BUNUNLA YAŞAMASI BEKLENİYOR ENGELLİLERİN"
Engelli nüfusa yönelik veri ihtiyacı, günümüzde sizin Bakanlığınızdaki Ulusal Engelli Veri Sistemi'nden karşılanıyor ve engellilik raporu üzerinden değerlendiriliyor. Buraya baktığımızda -ben en son bir soru önergesiyle sordum, teşekkür ederim yanıt verdiniz- resmi sitenizde 2 milyon 400 bin gözükmesine rağmen şu an 3 milyon 4 bin engelli raporlu kişi var ve burada erkek ağırlıklı. Çünkü bu başvuruya göre hesaplanan, işe başvurularda istenen ağırlıklı bir şey olduğu nasıl kadın engellilerin burada da ötelendiği, burada da ikinci planda kaldığının bir göstergesi aynı zamanda. Engelli aylıklarına bakacak olursanız, en son artışla 2 bin 700 küsurlara çıktı. Bir asgari ücretin 4'te 1'i neredeyse. Bununla yaşaması bekleniyor engellilerin, mümkün değil.
"EŞI VEFAT EDEN KADINLARA DAHA MI AZ YARDIM ETMEK ISTIYORSUNUZ GITTIKÇE"
Yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşmaya gelecek olursak, eşi vefat etmiş kadınlara yapılan yardımdan faydalanan kişi sayısı. Çok önemli, bu da bence önemli bir gösterge. 2023'te 81 bin kadınla yaklaşık sonlandırılacakken giderek azalan bir hedef konmuş. Yani, eşi vefat eden kadınlara daha mı az yardım etmek istiyorsunuz gittikçe? Ben buradaki mantığı anlayamıyorum.
"AİLENİN KORUNMASI VE GÜÇLENDİRİLMESİNDE 2023'TE YAKLAŞIK 3,8 MİLYAR BÜTÇE AYRILIRKEN 2024'TE 12 MİLYAR LİRAYA ZIPLATIYORSUNUZ. BU BİR YOKSULLUK GÖSTERGESİDİR"
Programlar itibarıyla genel bütçenize bakacak olursanız ilk şey, ailenin korunması ve güçlendirilmesine 2022'de yaklaşık 2 milyar 264 bin lira. Ben geçmiş yılları da araştırdım, yaklaşık 1,5-2 milyar liralık artışlarla seyrederken 2023'te yaklaşık 3,8 milyar lira yani, bütçeyi sadık kalarak bitirecekken 2024'te bir anda 12 milyar liraya zıplatıyorsunuz. Bu bir yoksulluk göstergesidir, bir. Aynı zamanda, Genel Kurula getirdiğiniz Aile ve Gençlik Fonu'nu neden bu fonun içinde karşılamıyorsunuz da bu kadar artırarak ayrıca bir fon kullanıyorsunuz? Bu da bir merak konusu. Çünkü orada 3 milyar lira, Cumhurbaşkanı’nın takdiriyle 6 milyar liraya kadar çıkacak bir fon. Oysa burada zaten ciddi bir zıplama var 12 milyar liraya çıkarak. Bu fonun içinden karşılanabilecek bir şey.
"BU BÜTÇE, BU KOYDUĞUNUZ RAKAM YOKSULLUĞUN BAKANLIĞINIZ TARAFINDAN ITIRAFIDIR"
Yoksullukla mücadeleye bakacak olursanız korkunç bir rakam bu: 2022'de 62 milyar harcamışsınız 39 milyar öngörmenize rağmen, 2023'te ise 91 milyar yani yaklaşık 100 milyara yakın planlamanıza rağmen 140 milyarla tamamlayacaksınız ve bitirdiğiniz rakam, 2024'e koyduğunuz; 205, 213 diye çok az artışlarla gidiyor. Bu bütçe, bu koyduğunuz rakam yoksulluğun Bakanlığınız tarafından itirafıdır."