İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Genel Müdürlüğü’nün 29,4 milyar liralık 2024 yılı bütçesi, İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Meclisi’ne sunuldu. 252 yeni metrobüs aracı alındığını, gelecek yıl 100’ü elektrikli olmak üzere 250 yeni otobüs daha alınacağını belirten İETT Genel Müdürü İrfan Demet, “İstanbul’un yüzde 99’una, en fazla 500 metre yürüme mesafesindeyiz” dedi. Akaryakıt ve diğer maliyet artışlarına dikkat çeken Demet, “İBB’nin sübvanse oranı bu yıl 17 milyar liraya ulaşacak. Sadece yakıt kaynaklı yıllık vergi yükünün İETT’ye maliyeti 3,5 milyar TL. Bu parayla 1 yılda 500 yeni otobüs alınıyor, 5 yılda ise İETT otobüs filosu tamamen yenileniyor” diye konuştu.
İBB Meclisi'nin kasım ayı oturumlarının üçüncü birleşimi, Saraçhane’deki başkanlık binasında Meclis 2. Başkanvekili Ömeri Faruk Kalaycı başkanlığında yapıldı. İETT'nin 2024 yılı bütçesi ve performans programı sunuldu. İETT Genel Müdürü İrfan Demet tarafından sunulan İETT’nin 2024 bütçesi 29 milyar 400 milyon TL. Bu bütçenin 9 milyar TL’si ise borçlanma ile denkleştirildi.
İETT Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı bütçesi ile performans programını İBB Meclisi'ne Genel Müdür Demet, İstanbul’da hayata geçirilen raylı sistem yatırımlarına rağmen her yıl İETT’nin yolcu sayısının da arttığını kurumun 152 yıllık geçmişi ve tecrübesiyle şehrin merkezinden en uzak yerleşim bölgelerine kadar 800 farklı hatta 6 bin 584 araçla günlük 55 bin sefer yaptığını söyledi. Yılda toplam 477 milyon kilometre kat ederek, 1 milyar 300 milyon yolcu taşıdıklarını açıklayan Demet, “Adalar dahil olmak üzere 2020 yılından itibaren 39 ilçenin tamamına erişebiliyoruz. İstanbul’un yüzde 99’una en fazla 500 metre yürüme mesafesindeyiz. Değişen talep ve ihtiyaçlara göre yeni hatları da devreye alıyoruz. Metrobüs, metro, Marmaray ve Şehir Hatları gibi farklı ulaşım türlerinden en az birine temas eden 776 hat sayımızla toplu ulaşım entegrasyon oranımızı yüzde 97 seviyesine taşıdık” dedi.
252 YENİ METROBÜS ARACI ALINDI
Demet, günlük 1 milyon yolculuk sayısıyla İstanbul’un en önemli toplu ulaşım hatlarından olan metrobüs hattındaki araçları yenileme çalışması kapsamında 252 yeni metrobüs aracı aldıklarını hatırlatarak, “Bu yıl 120’i tek körüklü ve 200 yolcu kapasiteli, 132’si çift körüklü ve 280 yolcu kapasiteli metrobüslerimiz İstanbulluların hizmetine sunulmuştur. 2024 yılında da satın almalara hızla devam ederek, yüksek yolcu kapasiteli 48 yeni otobüsü filomuza kazandırıp, yeni metrobüs sayısını 300’e çıkaracağız” dedi.
100’Ü ELEKTRİKLİ 250 YENİ OTOBÜS GELİYOR
Otobüs filosunu gençleştirmek amacıyla 150 tane 100 yolcu kapasiteli yeni, güçlü, konforlu ve yerli üretim otobüs alımı için sözleşme imzaladıklarını ifade eden Demet, araçların gelecek yıl ocak-nisan arasında İstanbulluların hizmetine sunulacağını kaydetti. Demet, toplu ulaşımda gelişen teknolojileri yakından takip ederek, uygun ve rasyonel olanları İstanbul’a kazandırdıklarının altını çizdi. Demet, yeni yılda çevreci, elektrikli araç yatırımlarını da artırarak İstanbul’a 100 elektrikli otobüs kazandırmayı hedeflediklerini, otobüslerin 12 metre uzunluğunda, minimum 80 yolcu kapasiteli ve yeni nesil teknolojilerle donatılmış olacağını söyledi.
ESKİ OTOBÜSLER ELEKTRİKLİYE DÖNÜŞÜYOR
Ekonomik ömrünü doldurmuş otobüsleri geri kazanmak, yakıt tasarrufu sağlamak ve karbon salınımını azaltmak amacıyla dizelden elektriğe dönüşüm çalışması başlattıklarını hatırlatan Demet, şunları söyledi:
“Bu kapsamda ilk olarak; 2006 model dizel yakıtlı otobüsümüzü, Türk mühendislerinin tasarımıyla yüzde 100 elektrikli bir otobüse dönüştürdük. Aracımız yüzde 63 maliyet tasarrufu ile yolculuk gerçekleştiriyor ve bu tasarrufla 7 yılda maliyetini amorti edebiliyor. Dizelden elektrikliye araç dönüşümlerine 2024 yılında hız vereceğiz. 50 otobüsü daha dizelden yüzde 100 elektrikliye dönüştürmeyi hedefliyoruz.”
TOPLAM ARAÇ SAYISI YÜZDE 12 ARTTI
Genel Müdür İrfan Demet, metrobüs hattına alınan modern ve yüksek kapasiteli araçlarla yolcu kapasitesini yüzde 20 artırdıklarını aktararak, 2019 yılında 3 bin 65 olan araç sayısını 2024 yılında 3 bin 450’e ulaştırarak filo araç sayısını da yüzde 12 artırmış olacaklarını söyledi. Demet, “Yeni yatırımlarımız tamamlandığında; metrobüs filo yaşımız 8,5’tan 7,5’a, tüm filo yaşımız ise 10,5’tan 9,5’a düşmüş olacak” dedi.
FİNANSMAN AÇIĞI 9 MİLYAR LİRAYI BULACAK
İETT Genel Müdürlüğü’nün 2024 yılı bütçesini 29 milyar 400 milyon TL olarak belirlediklerini açıklayan Demet, akaryakıt ve diğer maliyet artışları nedeniyle beklenen gelir bütçesinin 20 milyar 400 milyon TL olacağını, finansman açığının ise 9 milyar lirayı bulacağını açıkladı.
İBB’DEN İETT’YE 17 MİLYAR TL SÜBVANSE
İETT’de 2018 yılında yüzde 58 olan yolculuk başı gelirin, gideri karşılama oranının, artan maliyetler nedeniyle 2023 yılında yüzde 35 seviyelerine kadar düştüğüne dikkat çeken Demet, şöyle drevam etti:
“Tüm yolculuklardaki gelir ve gider arasındaki bugünkü fiyatlarla oluşan farkın yıl sonunda 17 milyar TL seviyelerine ulaşacağı öngörülüyor. Gelir ve gider arasındaki bu mali yük, İBB tarafından karşılanarak sübvanse ediliyor. 2018 yılında 5,5 TL olan motorin litre fiyatı, 2023 yılında 37,5 TL’ye yükseldi. Sadece 2023 yılı mayıs ayından sonra 6 aylık akaryakıt fiyat artışı yaklaşık yüzde 100 seviyelerine geldi. Akaryakıt giderlerinin yüzde 36’sı ise KDV ve ÖTV’den oluşuyor. Bu vergi yükünün özel taşımacılık araçlarıyla birlikte yıllık maliyeti yaklaşık 3,5 milyar TL'dir. Sadece bu vergi yükü ile 1 yılda 500 yeni otobüs alınabiliyor, 5 yılda ise İETT Otobüs Filosu tamamen yenilenebiliyor.”
ARIZA VE KAZALAR AZALIYOR
Genel Müdür İrfan Demet’in verdiği bilgilere göre; İETT’de yolcu ve şoför güvenliğini artıran, yolculuk konforunu yükselten Dijital Dönüşüm Sistemi ile 3 bin 41 Özel Halk Otobüsleri'nde de uygulamaya alındı. Bu sayede şoförlerin yorgunluk ve uyku hali ile emniyet kemeri takmama, telefonla konuşma, dikkati yola vermeme gibi istenmeyen durumların otomatik olarak tespit edilebiliyor. Bu sayede 10 bin kilometre başına arıza sayılarında iyileşme sağlandı. 2018’de 10 bin kilometre deki arıza sayısı 5 bin 37 iken, 2023’te 3 bin 7 seviyesine indi. İETT filosunda her 10 bin kilometredeki sefere etki eden arıza sayıları ise 2018’de 3,43 iken, 2023’te 2,96 olarak gerçekleşti.
KAPALI VE DİJİTAL DURAK SAYISI ARTIRILIYOR
İstanbulluların duraklarda olumsuz hava koşullarından etkilenmemesi için kapalı durak sayısı artıyor. Bu kapsamda 2023 yılında 360 yeni kapalı durak alımı gerçekleştirildi. Gelecek yıl ise 250 tane daha kapalı durak yatırımı yapılacak. Böylece 2020 yılında yüzde 35 olan kapalı durak oranını yüzde 48’e çıkarılacak. 2024 yılında LED tabanlı Dijital Yolcu Bilgilendirme Ekranları olan 10 konsept durak ile yine Dijital Bilgilendirme Ekranları ve Sesli Bilgilendirme Sistemi bulunan 500 Akıllı Durak daha şehre kazandırılacak.
ADALAR’DA ÇEVRECİ ULAŞIM GELİŞİYOR
Adalar’a daha önce 50 hızlı şarjlı, 150 kilometre menzile sahip, yerli elektrikli Adamini aracı kazandırılmıştı. İlçedeki sessiz ve çevreci elektrikli araç sayısı son olarak 170’e çıkartıldı. 2024 yılının ilk çeyreğinde 60 tane daha Aselsan-Karsan iş birliğiyle üretilen İETT markalı, hızlı şarjlı, 120 km menzilli, elektrikli, çevreci, konforlu ve güvenli araçları Adalılar ile buluşturmuş olacak.
YENİ GARAJLAR YAPILIYOR
İETT, denetim-kontrol ve sefere verme işlemleri 17 farklı garajda yapılıyor. Sultangazi’de 63 bin 750 metrekarelik arazi üzerine 400 otobüslük parklanma alanı ve 4 bin 590 metrekare kapalı bakım-onarım alanı olan modern bir garaj yapılıyor. Bir taraftan da 500 otobüs kapasiteli Pendik ve Kayabaşı garajlarının inşası için çalışmalar devam ediyor.