Haber: OKTAY YILDIRIM Kamera: ADEM KARABAYIR
Bu yıl haziran ayında yaşamını yitiren tarihçi, yazar ve akademisyen Prof. Dr. Zafer Toprak’ın 50 yıllık meslek yaşamında derlediği 60 bin eserlik arşivi, "Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi" adıyla Beyoğlu Metrohan’da akademisyen ve araştırmacıların hizmetine sunulacak. Merhum Prof. Toprak’ın eşi Prof. Dr. Binnaz Toprak ve kışı Ayşe Toprak Peker ile İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat arasında imzalanan protokole tanıklık eden İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu, “İnanıyorum ki burada yer alacak olan Zafer Toprak Kütüphanesi Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi İstanbullular için muazzam bir kültür durağı olacak” dedi.
Bu yıl 3 Haziran'da yaşamını yitiren tarihçi, yazar ve akademisyen Prof. Dr. Zafer Toprak’ın ailesi, ünlü bilim insanının 60 bin eserlik arşivini İBB'ye bağışladı. İBB Kültür Varlıkları Dairesi Başkanlığı’na bağlı İBB Miras, Boğaziçi Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü Kurucu Başkanı ve Tarih Vakfı kurucularından olan Prof. Dr. Zafer Toprak’ın 50 yıla yakın süren mesleki yaşamında derlediği zengin arşivini, akademisyen ve araştırmacıların kullanımına açmak için harekete geçti. İktisat tarihi, kurumlar tarihi, toplumsal hareketler ve erken dönem Türkiye Cumhuriyeti tarihi gibi sayısız alanda verdiği eserlerle siyaset ve kültür tarihine yeri doldurulmaz katkılarda bulunmuş Prof. Toprak’ın arşivinin, Beyoğlu Metrohan’da, “Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi” adıyla hizmete alınmasına karar verildi. Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi’nin tanıtım toplantısı; İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, İBB Genel Sekreter Yardımcısı Mahir Polat, merhum Prof. Dr. Toprak’ın kendisi gibi akademisyen eşi Prof. Dr. Binnaz Toprak ve kızı Ayşe Toprak Peker’in katılımıyla gerçekleştirildi. Tanıtım toplantısında sırasıyla; Polat, Prof. Dr. Toprak ve İmamoğlu birer konuşma yaptı.
İmamoğlu, tanıtım toplantısında şunları söyledi:
“GÖREVE GELDİĞİMİZDEN BU YANA İSTANBUL'A 42 YENİ KÜTÜPHANE KAZANDIRDIK: Bazen arkadaşlarımla hizmetle ilgili yorumlarımda söylüyorum; yani bir kütüphane bazen bir insanı bir metro kadar mutlu eder mi? Fazlasını da edebiliyor. Göreve geldiğimizden bu yana geçen sürede İstanbul’a 42 yeni kütüphane kazandırdık. Merhum Prof. Dr. Toprak’ın Türkiye akademi dünyasındaki öneminin altını çizmek istiyorum. Türkiye kültür hayatına yön veren, birçok yayının çıkışında önemli rol üstlendiğini biliyoruz. Yeri doldurulamaz hocalarımızdan birisi. Çok kıymetli araştırmalara ve eserlere imza atmış Zafer Hocamızın, özellikle Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemleri ve Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk yılları üzerine yaptığı çalışmalar, hepimiz için temel başvuru kaynağı konumunda. Gerçekten özenle okuyup, bir kelimesini dahi ıskalamadan anlamaya gayret edeceğimiz çok değerli eserleri bize emanet etti.
ZAFER TOPRAK ARŞİVİNİ DİJİTAL ORTAMA AKTARARAK DAHA ULAŞIR HALE GETİRECEĞİZ: Zafer Toprak’ın, Cumhuriyet'i daha doğru okumak adına, bizlere yeni pencereleri bu vesileyle burada kurulan bu merkezde de açmaya devam edeceğini düşünüyorum. Ne yazık ki Cumhuriyet'e çok anlaşılması yönünde hizmet eden Zafer Toprak'ı, tam da Cumhuriyet'in yüzüncü yılında uğurlamış olduk. Zafer Toprak Kütüphanesi Cumhuriyet Araştırmaları Merkezi, Zafer Hocamızın değerli hatırasını yaşatacağımız bir mekan olmanın ötesinde, onun Cumhuriyet'i anlama ve anlatma çabasını yaşatma ve bu çabaya ortak olma umuduyla, Cumhuriyet'in yüzüncü yılına armağan ettiğimiz önemli bir araştırma merkezi olacak. Merhum Prof. Dr. Toprak’ın arşivini dijital ortama taşıyarak, daha ulaşılır hale getireceğiz.
MERKEZ, İSTANBULLULAR İÇİN MUAZZAM BİR KÜLTÜR DURAĞI OLACAK: Kültürel ve sanata erişim neredeyse bir lüks olmaya başladı. Bu dönemde her yaştan, her kesimden İstanbullunun her köşesinde ücretsiz olarak kullanabileceği etkinlikleri, bir kent hakkı olarak görüyoruz ve İstanbul'un tüm mahallelerine ulaştırmak için de bu konuda gerçekten yüksek seviyede bir çalışma sürdürüyoruz. Böylesi güzel bir merkezde, İstanbulluları başka sanat ve kültürle buluşturacağımız bir alanı hep beraber kurguluyoruz. Toprak Ailesi’nin bağışıyla alan çok önemli bir işleve kavuşacak. İnanıyorum ki burada yer alacak olan Zafer Toprak Kütüphanesi Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi de İstanbullular için muazzam bir kültür durağı olacak. İnanıyorum ki Zafer Toprak da arşivinin böyle faydalı bir şekilde değerlendirildiğini bu tarihi binada araştırmacıların hizmetine sunulduğunu görmekten bence çok büyük mutluluk duyacaktır. Bizi görüyor ve bu yaptıklarımızı bence oradan alkışlıyordur diye düşünüyorum."
PROF. BİNNAZ TOPRAK: KÜTÜPHANELERE ÇOK İHTİYACIMIZ VAR
Projede emeği geçen kişi, kurum ve kuruluşlara teşekkürlerini sunan Prof. Dr. Binnaz Toprak da duygularını şu sözlerle dile getirdi:
“Uluslararası istatistiklere baktığınızda Türkiye, okuma alışkanlığı açısından, kitap okuma sayıları açısından son derece gerilerde seyrediyor. Tabii bu okuma alışkanlığı kendiliğinden olmuyor. Teşvik edilmesi lazım. Hem eğitim süreciyle teşvik edilmesi lazım hem de kent kütüphaneleri süreciyle teşvik edilmesi lazım. Eğitim sürecini biliyoruz. Çok şükür, yani ilkokuldan itibaren derslerin dışında çocuklara üç tane kitap okutuluyorsa memnun oluyor insan. Ama kütüphaneler hakikaten çok önemli. Çünkü kentleri kent yapan, yani kentleri özgün kılan şeyin AVM'ler, bulvarlar, alt geçitler, üst geçitler, köprüler falan olmaktan ziyade -tabii onlar da önemli, önemseniyor değilim- ama asıl kentlere, kentlere ayrıcalıklı kılan şeyin o kentin kültür yaşamı olduğunu düşünüyorum. Kütüphanelere çok ihtiyacımız var. Eşim Zafer Toprak anısına yapılacak bu kütüphanenin de böyle bir işlev göreceğini ümit ediyoruz.”
130 KİŞİ AYNI ANDA MERKEZDEN YARARLANABİLECEK
Konuşmaların ardından, İmamoğlu’nun tanıklığında, Polat ve Toprak Ailesi arasında protokol imzalandı. Zafer Toprak Kütüphanesi ve Cumhuriyet Tarihi Araştırma Merkezi’nin tamamlanmasının ardından, merhum Prof. Dr. Toprak’ın çalışmalarında yararlandığı Osmanlıca eserler, Türkçe yayınlar, gazeteler ve süreli yayınlar, çalışma notları ve kitaplarından oluşan yaklaşık 60 bin eserlik arşivi Metrohan’da sergilenmeye başlanacak. 130 kişilik kapasiteli merkez, akademisyen ve araştırmacılara rehber olacak.